Stolica Malty – Valletta położona jest na Półwyspie Sceberras pomiędzy dwoma potężnymi zatokami. W Europie próżno szukać takich miast, które niemalże w całości są zabytkami, a właśnie Valletta spełnia taki zaszczyt, co cieszy turystów wyruszających na podbój wyspy. Wyspiarski ośrodek handlu i biznesu jest jednocześnie wielką skarbnicą sztuki, historii i architektury.

Kiedy po obronie Malty przed Turkami joannici założyli tam swoje miasto i nadali mu nazwę wielkiego mistrza, Valletta zaczęła bardzo szybko się rozwijać, poszerzając jednocześnie swoją zabudowę. Charakterystyczny układ ulic zaprojektował papież Pius IV, który w tym czasie był uczniem samego Michała Anioła. Kawalerowie Maltańscy obawiali się najazdów tureckich i stworzyli warowne miasto, a z racji nierównego terenu, niektóre ulice zastąpili schodami, po których obecnie przechadzają się turyści. Zwiedzając miasto można poczuć się jak w wielkim muzeum pod gołym niebem, gdzie wielość zabytków nieustannie przywołuje na myśl czasy historyczne i zachwyca swoją potęgą.

Każdy dom ma własną historię, po każdej ulicy stąpali przed wiekami rycerze, a pod główną bramą miejską City Gate przejeżdżali wielcy mistrzowie. Od tego miejsca prowadzi szereg placów otoczonych wspaniałymi pałacami i kościołami, a także ulic obłożonych uwielbianymi przez turystów kawiarniami i restauracjami. Nie sposób przejść obojętnie obok najważniejszego zabytku jakim jest Pałac Wielkich Mistrzów wzniesiony w 1574 r., w którym przed wiekami urzędowali Kawalerowie Maltańscy, a obecnie przechadzają się członkowie maltańskiego rządu. Korytarze udekorowane są malowidłami przedstawiającymi sceny z historii zakonu, ze ścian spoglądają portrety mistrzów, a niewielkie muzeum prezentuje kolekcję starożytnej ceramiki i przedmiotów związanych z historią wyspy. Na mapie turystycznej stolicy znajduje się także katedra św. Jana ozdobiona z wielkim rozmachem i przepychem, z prawdziwym skarbem wewnątrz, ujmującym wszystkich miłośników historii sztuki – obrazem Caravaggia pt.: „Ścięcie św. Jana”. Na ścianach świątyni widnieją inskrypcje opisujące życie Kawalerów Maltańskich i ważne czyny zakonu. Podczas zwiedzania miasta warto zaglądnąć do najciekawszych muzeów: Archeologicznego, Sztuk Pięknych, Wojny czy Zabawek, a także przespacerować się głównym traktem miejskim – ulicą św. Urszuli, by dotrzeć do ścisłego centrum. Miasto otoczone jest murami obronnymi, które najlepiej podziwiać od strony nabrzeża skrywającego wąskie uliczki z restauracjami serwującymi tajemnicze potrawy maltańskiej kuchni. Klimat starówki stwarza przede wszystkim zabudowa, na którą składają się interesujące kamienice, pałace, rozmaite fortyfikacje i liczne świątynie aranżujące niemalże teatralną scenerię, gdzie zamiast aktorów poruszają się turyści rządni niezwykłej atmosfery. Po mieście można przejechać się zabytkową bryczką, niemniej centrum nie jest aż tak rozległe i bez problemu można wybrać się na spacer. Najlepszym dniem na zwiedzanie jest niedziela, kiedy w forcie St. Elmo odbywa się pokaz parady gwardii rycerskiej, przywołujący historyczną obronę Malty przed Turkami. Wartym zobaczenia, przynajmniej z zewnątrz, jest także pałac Casa Rocca Piccola oraz dawne oberże rycerskie, w których obecnie mieszczą się różne instytucje. W Valletcie znajduje się również kilka starych teatrów, z których najbardziej imponujący jest Manoel Theatre z muzeum prezentującym kostiumy oraz pamiątki związane z teatrem. Wyspiarski charakter stolicy podkreślają liczne przystanie jachtów, malownicze mariny oraz wielkie porty pasażerskie, których zwiedzanie może okazać się także dobrym pomysłem na aktywne spędzenie wolnego czasu, chyba że ktoś woli przepaść na wiele godzin w labiryncie wąskich uliczek przywołujących czasy XVI-wiecznych rycerzy zakonnych. Valletta jest doskonałą bazą wypadową do zwiedzania wyspy za sprawą wielu hoteli o różnym standardzie, których luksusowe wnętrza oferują kryte baseny, bujne ogrody, wszechstronne tarasy i dobrą infrastrukturę rekreacyjną.

Kulinarni podróżnicy od razu zauważą, że maltańska kuchnia charakteryzuje się typowo śródziemnomorskim smakiem z licznymi wpływami włoskimi i sycylijskimi, które zadomowiły się na stołach Valletty na dobre. Nie ma w tym nic dziwnego, gdyż burzliwe dzieje wyspy i liczne podboje ze strony sąsiadów, pozostawiły w przepisach przestrzegane do dziś tajniki smaku. Z racji tego, że przez wyspę przewinęli się również zdobywcy z innych stron świata, kulinarna wyobraźnia smaga turystyczne podniebienie zapachami pochodzącymi z Hiszpanii, Turcji czy Tunezji. Ta niezwykła mieszanka smaków, bogaty aromat i niepowtarzalny wygląd dań gwarantują, że każdy posiłek spożywany na Malcie będzie wielką ucztą i zadowoli nawet najbardziej czułych smakoszy. Bogactwo smaków zapewniają nie tylko potrawy przybyłe z innych krajów, ale także lokalne owoce morza i ryby obficie występujące w Morzu Śródziemnym. Dlatego smakosze takich rarytasów z pewnością nie pogardzą odpowiednio podanymi homarami, kałamarnicami, krewetkami, krabami czy ośmiornicami, a delikatny zapach świeżo przyrządzonych ryb takich jak: seriola, granik czy wrakoń, będzie unosił się w powietrzu podczas wizyty w każdej tawernie. Rybna oferta obejmuje również śródziemnomorską zupę, jaką jest przykładowo aljotta, czyli zupa rybna na bazie przecieru pomidorowego, z ryżem, ziołami i czosnkiem. Do wyspiarskich specjałów zalicza się także lampuka – ryba odławiana przeważnie między wrześniem a listopadem, a także ośmiornica w pikantnym sosie zwana qarni stuffat.

Klimat włoskich potraw można wyczuć w restauracyjnym menu, które obfitują najczęściej w przeróżne makarony i potrawy przyrządzone na cieście, dlatego na stołach pojawia się między innymi mqarrun il-Forn zwany również baced macaroni – zapiekany makaron z mięsem, jajkami, groszkiem i bekonem, podawany najczęściej z sosem bolońskim z grubą warstwą sera (wersja z ciastem to popularne danie timpana). Inną smaczną zapiekanką jest ros sil-Forn, czyli podobne danie, ale z ryżem, maltańską kiełbasą i szafranem.

Maltańscy rycerze rozsławili na wyspie danie z królika zwane fenkata, które przed przyrządzeniem jest marynowane w naczyniu żaroodpornym z dodatkiem czerwonego wina i sosu pomidorowego. Chociaż dzikie króliki wyłapano już dawno temu, króliki hodowane w gospodarstwach domowych są na Malcie bardzo popularnym daniem. Do potraw mięsnych zalicza się także torta tal-fenek, czyli pasztet z królika, a także fenek biz-Zalza – potrawkę z królika z dodatkiem cebuli, ziół i wina.

Warto zapamiętać słówko mimli, oznaczające, że potrawy są podawane z farszem, i tak przykładowo można zamówić potrawy z nadzieniem zwane bragioli (kawałki wołowiny nadziewane zmieloną wieprzowiną, szynką, żółtym serem i jajkami). Podobną potrawą jest nadziewany, pieczony kurczak tigiega mimlija oraz liczne warzywa z nadzieniem jak chociażby papryka, bakłażan i mała dynia, których nie mogło zabraknąć w kuchni śródziemnomorskiej. W chwili głodu można zadowolić się kanapką nasączoną oliwą, z pomidorami i mięsem tuńczyka lub soppa tal amla – smakowitą zupą jarzynową z kozim serem.

Dania bardzo często wzbogacane są roślinami uprawnymi, dlatego nie tylko w charakterze stroika, ale także aromatycznego dodatku kucharze używają świeżej pietruszki, oliwek i ziół. Na deser polecane są owoce z domowych ogródków, jak chociażby figi czy cytrusy. Warto na chwilę zapomnieć o kaloriach i pokusić się o smażone w głębokim tłuszczu ciasto daktylowe mqaret, wabiący zapachami słodki nugat qubbajt lub znane cannoli – ciasteczka w kształcie cygara z wiśniami, serem, ricottą i migdałami.

Maltańskie wina są nieco tańsze od włoskich, ale dorównują im w smaku. Najlepszymi bukietami polecanymi przez większość restauratorów są: Chardonnay, Trebbiano i Cabernet Sauvignon. Najsłynniejszą maltańską marką są „łzy winorośli”, czyli Lachryma Vitis dostępne we wszystkich kolorach i rożnych opakowaniach, od zwykłych butelek po 20 litrowe „bag in box”. Miłośnicy „napoju bogów” powinni także rozejrzeć się za winami Emmanuel Delicata ora Marsovin. Zadowoleni będę piwosze, gdyż na Malcie wysoko cenione są piwa Hopleaf, Cisk Lager i Farson’s Blue Label wyrabiane według trzymanych w tajemnicy tradycji browarniczych. Pragnienie podczas upałów potrafi zgasić prawdziwy, maltański napój gazowany, jakim jest popularne kinnie, czyli trunek o aromatycznym zapachu gorzkiej pomarańczy z ziołami, smaku przypominającym tonik i kolorze coca coli, bardzo często wykorzystywany jako dodatek do drinków Kinnie Spritzer i MacKinnie.

Podobnie jak kuchnia, również obyczaje Maltańczyków są zaczerpnięte z sąsiednich państw, na które miała wpływ polityka kolonializmu. Dlatego wyspiarze pozostają otwarci na przybyszów i są w stosunku do innych niezwykle uprzejmi, tym bardziej że turystyka jest ważną gałęzią gospodarki.

Tak samo jak w sąsiednich krajach, na pierwszym miejscu w maltańskiej hierarchii wartości stoi zawsze rodzina i w jej obrębie rozwiązuje się wszystkie problemy. Podobnie jak na Sycylii, czas na Malcie płynie w zwolnionym tempie, nikt się nie spieszy i uważa, że wszystko zdąży zrobić, chociaż na dobrą sprawę wyspa nie jest duża, wszędzie jest blisko i może stąd wynika to podejście do czasu.

Podróżując po Malcie, w szczególności zaglądając na sąsiednią wyspę Gozo, należy pamiętać, że delikatnie rzecz biorąc ich mieszkańcy mogą wydawać się skonfliktowani, co może objawiać się w stosunkach obyczajowych między wyspiarzami. Na turystów nie ma to wpływu, niemniej jednak czasami lepiej powstrzymywać się od zbędnych komentarzy na temat: która wyspa jest piękniejsza czy z której wyspy kawa lepiej smakuje.

Drugim językiem urzędowym jest na Malcie angielski, więc nie powinno być problemu z porozumiewaniem się, przynajmniej w urzędach, restauracjach i obiektach turystycznych.

Ważnym czynnikiem w maltańskiej obyczajowości jest sjesta i warto pamiętać, że w godzinach okołopołudniowych życie zamiera na jakiś czas, a dobijanie się do urzędów mija się z celem.

Z racji tego, że Maltańczycy są bardzo religijni i większość z nich przynależy do kościoła katolickiego, warto pamiętać, że w świątyniach obowiązuje odpowiedni strój i nie wypada przesadzać z odkrytymi częściami ciała. Tradycje chrześcijańskie sięgają czasów św. Pawła, którego statek rozbił się w okolicy, a święty podczas pobytu na wyspie szerzył swoje nauki. Z kolei z tradycją zakonu Kawalerów Maltańskich wiąże się przykładowo jeden z symboli narodowych, jakim jest czerwony, ośmiokątny krzyż maltański, znany jak krzyż cnót rycerskich, którego każde ramię odnosi się do ośmiu boskich błogosławieństw. Krzyż rozpoznawalny jest w wielu dziedzinach życia i przeważnie kojarzy się z oznaką niesienia pomocy.

Targowanie się na bazarach jest rzeczą normalną, więc z powodzeniem przy zakupie przynajmniej tych wartościowych przedmiotów, można pokusić się o stanowczą wymianę zdań ze sprzedawcą. Inne zasady panują jednak w restauracjach, gdzie kelnerzy oczekują standardowych napiwków w wysokości 10%. W restauracjach stołują się przeważnie sami turyści, gdyż w zwyczaju maltańskim leży spożywanie posiłków w domu.

Pomimo nieco tradycyjnych poglądów, Maltańczycy lubią obchodzić święta narodowe, których w ciągu roku jest kilkanaście, od uroczystości związanych z wiarą, poprzez obchody wydarzeń narodowych, po różnego rodzaju dożynki. Najhuczniej są obchodzone dni związane z postacią św. Pawła, niemniej podczas karnawału na ulicach Valletty króluje muzyka, a uliczki miasta wypełniają się barwnymi korowodami. Na stałe w obchody wpisał się „Il-Kukkanja”, czyli rywalizacja polegająca na wchodzeniu po drabinkach ze sznurka na wieżę strażniczą, gdzie umieszczona jest wiklinowa kula. Oprócz tradycyjnych świąt Wielkanocy i Bożego Narodzenia, interesujący jest festiwal folklorystyczny związany ze św. Piotrem i Pawłem, kiedy obchody mają charakter rodzinny i towarzyski, a miłe spędzanie czasu wypełniają pikniki, dobre jedzenie, śpiew i muzyka.

Każda maltańska wioska ma swojego patrona, więc wyspiarze z wielką czcią odnoszą się do jego imienia i bardzo często obchodzą uroczystości o nazwie „festa”, kiedy ozdabiają ulice i bawią się do białego rana przy koncertach, pokazach sztuczni ogni i procesjach z figurą danego patrona.

Dzięki niezwykłemu położeniu w basenie Morza Śródziemnego i poszarpanej linii brzegowej, Malta doskonale nadaje się do uprawiania wielu dyscyplin sportowych związanych z wodą. Na adeptów żeglarstwa i windsurfingu czekają zatoczki osłonięte od otwartego morza, dzięki czemu nieco słabsze wiatry idealnie nadają się do celów ćwiczeniowych. Najlepsze warunki żeglarskie panują od kwietnia do listopada i wtedy pojawia się najwięcej pasjonatów żeglarstwa, nart i skuterów wodnych oraz windsurfingu. Bardziej leniwi turyści z niemalże każdej mariny mogą wybrać się na pasjonujący rejs wokół wyspy, powiązany z częstymi kąpielami w morzu i odwiedzinami w ustronnych miejscach.

Nieregularne wybrzeże z wieloma zatokami i grotami podwodnymi doskonale nadaje się do nurkowania, a czyste, głębokie i ciepłe wody wokół wyspy sprawiają, że jest to jeden z ciekawszych terenów nurkowych w basenie Morza Śródziemnego. W sąsiedztwie najpopularniejszych zatok kąpielowych znajdują się najczęściej bezpieczne skałki, gdzie można podjąć naukę nurkowania chociażby w masce z rurką. O trudniejsze, podwodne szlaki najlepiej zapytać w poszczególnych portach – interesującymi miejscami są przykładowo wybrzeże Dwejra i zatoka Mgarr ix-Xini. Wiele doskonałych miejsc do nurkowania i uprawiania sportów wodnych oferują również pobliskie wyspy Gozo i Comino.

Interesujące zajęcia można znaleźć w głównych kurortach, gdzie działają kompleksy sportowe oferujące szeroką możliwość uprawiania wielu dyscyplin. Poza sportami wodnymi dużą popularnością cieszy się golf, lekkoatletyka (między innymi słynny maltański maraton z Rabatu do Sliemy), wyścigi konne, tenis, squash i piłka nożna. Z racji tego, że Malta nie jest dużą wyspą, wyznaczonymi szlakami pieszymi i rowerowymi można zwiedzić niemalże każdy jej zakątek, tym bardziej że widoki z wysokich klifów na morze są naprawdę imponujące.

Wyspa św. Pawła – niewielka wysepka idealnie nadająca się na krótki wypad z kurortów północnej Malty, by poznać miejsce, w którym przed wiekami miał rozbić się statek ze św. Pawłem na pokładzie. Oprócz wspaniałych widoków na morze warto zadumać się przy pomniku poświęconemu apostołowi.

Mosta – do miasteczka położonego w sercu Malty warto zajrzeć, by zobaczyć najpiękniejszą świątynią na wyspie, jaką jest kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, wniesiony na podobieństwo bazyliki św. Piotra w Rzymie. Chociaż świątynia wybudowana w latach 1833-1860 nie ma takich rozmiarów jak pierwowzór, jej potężną kopułę widać z niemalże wszystkich miejsc na wyspie. Z kościołem związana jest historia z II wojny światowej, kiedy podczas jednego z nalotów do środka w trakcie nabożeństwa wpadła bomba lotnicza, niszcząc część dachu, ale nie eksplodując. Złowrogi eksponat, który nie wybuchł i jest przez mieszkańców wyspy traktowany z wielkim respektem można zobaczyć w miejscowym muzeum. Przy okazji pobytu w mieście warto udać się na krótki spacer po plątaninie wąskich uliczek i starych budynków z maltańskimi balkonami. Być może w którymś ze sklepików uda się nabyć bezcenną pamiątkę…

Naxxar – miejscowość związana jest z historią Malty i losami św. Pawła, który w tym miejscu zatrzymał się po katastrofie statku i krzewił chrześcijaństwo w kaplicy na północnych obrzeżach. Turystyczną ciekawostką jest także okoliczny pałac Palazzo Parisio & Gardens wniesiony w 1733 r. i określony mianem „miniaturowego Wersalu”.

Mdina – jedno z ciekawszych miast na wyspie, malowniczo położone na szczycie wzgórza, z którego roztaczają się piękne widoki na okolicę. Miejscowość pomimo niewielkich rozmiarów ma zabytkowy charakter z bardzo wąskimi i krętymi uliczkami, które spacerowicze upodobali sobie najbardziej. Pierwsze ślady osadnictwa wskazują, że okolica była zamieszkiwana już IV w. p.n.e., a znaczącą osadę warowną założyli jako pierwsi Fenicjanie około 700 r. p.n.e. Obecna architektura pochodząca z XI w. jest dziełem Normanów i miesza się dodatkowo z architektonicznym barokiem, co tworzy niepowtarzalne połączenie stylów. Mdina nosi miano „miasta ciszy”, gdyż tylko auta zarejestrowane w mieście mogą poruszać się po centrum, a we wspaniałych parkach, i zacisznych alejkach można się o tym przekonać na własne uszy. Potężne mury otaczające starówkę wybudowali Saraceni w 870 r., z kolei do najważniejszych zabytków należy barokowa katedra z fasadą o harmonijnych proporcjach i ogromną kopułą. Malowidła ścienne, rzeźbiarskie ornamenty i wspaniałe kaplice opowiadają w dużej mierze o losach św. Pawła, którego statek rozbił się w pobliżu wyspy. Wiele regionalnych pamiątek skrywa Cathedral Museum znajdujące się w barokowym pałacu, z kolei warto zajrzeć do lochów miasta, gdzie w podziemiach i tajemniczych przejściach również urządzono muzeum regionalne. Ciekawe kolekcje w postaci skamieniałości ryb, owadów, ptaków i ssaków zgromadziło Museum of Natural History, a prywatne muzeum Palazzo Falzon przedstawia ciekawe zbiory obrazów, antyków i broni.

Rabat – chociaż miasteczko sąsiaduje z cichą i spokojną Mdiną, ma gwarne oblicze pełne sklepów, barów i kilku atrakcji turystycznych. Według legendy w jednej z grot Rabatu miał pomieszkiwać św. Paweł, którego podróż z Jerozolimy do Rzymu przerwała katastrofa morska. Dlatego najważniejszym miejscem jest kościół św. Pawła powstały tam, gdzie wcześniej wznosiła się najstarsza świątynia na Malcie, a także grota św. Pawła, w której znajduje się posąg świętego oraz tajemniczy kamień z mocą uzdrawiającą. Z groty można przedostać się tunelem do miejscowego muzeum z eksponatami odnoszącymi się do historii wyspy, a także powędrować do kolejnych podziemi, jakimi są katakumby i schrony pochodzące z okresu II wojny światowej. Ciekawe zbiory pochodzące z wykopalisk rzymskich, ozdobione cenną posadzką mozaikową zgromadziło również Museum of Roman Antiquities, z kolei pełną grozy wyprawę warto odbyć do dwóch podziemnych cmentarzy, w których chowano zmarłych już od czasów średniowiecza. Nieopodal Mdiny i Rabatu znajduje się interesujące Ta’Qali Craft Centre, czyli wioska rękodzieła, w której można nabyć między innymi pamiątki złotnicze i ceramiczne. Po wyczerpującym zwiedzaniu najlepiej odpocząć w cieniu i zaciszu przepięknych Ogrodów Howarda.

Okolice Mdiny i Rabatu – zwiedzanie wyspy nie zajmuje wiele czasu, dlatego w wolnej chwili warto wybrać się w krótką podróż, by zobaczyć stanowisko archeologiczne znane z tajemniczych kolein Clapham Junction; piękny pałac Verdala Palace otoczony parkiem, w którym wypoczywają prezydenci Malty; Klify Dingli – interesujące miejsce z najwyżej położoną wsią na wyspie, gdzie zawsze można liczyć na piękne widoki oraz zachwycający pejzaż z kapliczką Magdalena Chapel w tle.

Okolice Valletty – tereny wokół stolicy są o tyle ciekawa, iż na krótkiej wycieczce można zwiedzić kilka ciekawych zabytków znajdujących się w pobliskich wioskach. Na uwagę z pewnością zasługuje San Anton Palace – XVII-wieczny pałac będący siedzibą maltańskich władz z pięknymi ogrodami udostępnionymi zwiedzającym; kościół Church of Savior w Lija ze skromną fasadą, ale bogatym wnętrzem i kunsztownie wykonanymi malowidłami;  kościół Church of St. Mary z fasadą przypominającą rzymskie świątynie oraz noszący wpływy hiszpańskie, XVII-wieczny Church of the Annunciation, stojący na rynku w Balzan.

Blue Grotto – lokalne agencje turystyczne i prywatni przewoźnicy organizują turystom szukającym wrażeń wycieczki wzdłuż malowniczych klifów osiągających w południowej części Malty zadziwiającą wysokość. Wyprawę najlepiej zacząć w miejscowości Wied iz-Zurrieq, by udać się do głębokiego kanionu skalnego z tunelami, grotami i przejściami prowadzącymi do magicznej Blue Grotto. Niezwykła jaskinia najatrakcyjniej wygląda z samego rana, gdy promienie słoneczne przebijają się przez łukowate, skalne arkady i malują na błękitnej tafli tęczę barw ze zjawiskową poświatą.

Świątynia Hagar Qim – wyprawę do Blue Grotto warto powiązać ze zwiedzaniem malowniczego miejsce z widokiem na wysepkę Fifla, w którym usadowiły się zabytkowe skupiska masywnych megalitów pochodzące z 3000-2500 lat p.n.e. Nad ruinami wzniesiono ogromny, brezentowy namiot osłaniający kamienne budowle i turystów przed promieniami słonecznymi. Zwiedzającym udostępniono między innymi stanowisko archeologiczne o nieregularnym kształcie, w którym dobrze zachowały się rozmaite komnaty, korytarze i kamienne świątynie. Na edukacyjnej ścieżce można cofnąć się do odległej przeszłości oraz wyobrazić sobie życie dawnych Maltańczyków oglądając system kamiennych świątyń Mnajdra.

Delimara – uroczy przylądek na południu Malty, którego walory podkreśla malownicza latarnia morska oraz półki skalne doskonale nadające się do opalania. Piękne widoki na morze i klify wieńczące dwie zatoczki stanowią wdzięczny temat fotograficzny.

Park Limestone – przyjemne miejsce, w którym oprócz podziwiania maltańskich pejzaży można dowiedzieć się czegoś więcej o geologicznej historii wyspy oraz wziąć udział w interesującym wydarzeniu, jakim są noce maltańskie prezentujące lokalny folklor oraz serwujące kulinarne specjały.

Tarxien – wielu turystów przyjeżdża do miasta, by udać się na pełną grozy, ale fascynującą i wypełnioną przygodami wyprawę do podziemnego labiryntu Hypogeum Hal Saflieni. Niezwykły kompleks świątynny w całości zbudowany pod powierzchnią ziemi naukowcy datują na 3000-1800 r. p.n.e. Zwiedzającym przechodzi dreszcz po plecach, jak dowiadują się, że miejsce było nie tylko związane z obrzędami religijnymi, ale pełniło funkcję cmentarzyska, w którym pochowano przed wiekami kilka tysięcy ciał. Tajemnicze komnaty rozmieszczone są na różnych powierzchniach i głębokościach. W jednej z nich naleziono figurkę Śpiącej Wenus, która znajduje się obecnie w Muzeum Archeologicznym Valletta. Jeżeli ktoś nie ma dosyć wędrówek po mrocznych korytarzach powinien zajrzeć dodatkowo do zespołu świątyń Tarxien. Jest to jeden z najstarszych obiektów na Malcie, w skład którego wchodzą kościoły z misternymi zdobieniami sięgającymi 3000 r. p.n.e.

Linia Victoria – gratka dla miłośników fortyfikacji, którzy na pasjonującej wycieczce mogą zwiedzić naturalną linię obrony w postaci rowu tektonicznego. Strategiczne miejsce wykorzystali w XIX wieku Brytyjczycy, budując w tym miejscu system samodzielnych fortów, murów i bastionów. Zwiedzić można między innymi fort Mosta z katakumbami i stanowiskiem artylerii oraz fort Madliena z zachwycającymi widokami na okolicę.

Grota Ghar Dalm – w pobliżu miejscowości Birzebbuga znajduje się kilkudzisięciometrowy odcinek podziemnej groty wydrążonej przez podziemną rzekę. Podczas zwiedzania  niewielkiego muzeum można poznać historię Sycylijczyków przybyłych na Maltę przed kilkoma wiekami oraz prastarych zwierząt żyjących w tym miejscu 18 tys. lat temu.

Wyprawa na Wyspę Gozo:

Victoria (Rabat) – z historią wyspy najlepiej zapoznać się w jej stolicy. Warowne mury wokół twierdzy wzniósł w XVII w. król Filip II, a w kolejnych latach rozbudowali Kawalerowie Maltańscy. Pięknie brzmiąca nazwa – Victoria – została nadana miastu dopiero w 1897 r. i odnosi się do upamiętnienia „diamentowego” jubileuszu angielskiej królowej Wiktorii, z racji tego, że Gozo w tym okresie była kolonią brytyjską. Największą atrakcją budzącą szacunek turystów jest XVII-wieczna twierdza Il-Kastell – wielka cytadela zajmująca szczyt wzgórza, wybudowana jako schronienie przed atakami tureckimi i pirackimi. Co ciekawe, w murach bastionu mogli schronić się jednocześnie wszyscy mieszkańcy wyspy. Obecnie znajduje się tam katedra Wniebowstąpienia NMP ze skromną fasadą, ale za to bogatym, barokowym wnętrzem. W głębi katedry znajduje się muzeum, prezentujące przede wszystkim miłośnikom sztuki sakralnej: kolekcję szat, przedmioty liturgiczne, manuskrypty i obrazy. Przy okazji spaceru po malowniczej twierdzy warto zajść do centrum rzemiosła zajmującego część dawnego więzienia, zwiedzić budynek zbrojowni joannitów z końca XVIII w. oraz przyjrzeć się dawnym przedmiotom codziennego użytku wystawionym w Folklore Museum. Oprócz ciekawych zabytków starówka oferuje turystom It-Tokk, czyli obsadzony drzewami, gwarny rynek ze sklepikami, kawiarenkami i barami serwującymi delikatne Marsovin. Od placu odchodzą malownicze uliczki ze starymi domami, których charakterystycznym elementem są drewniane kołatki na drzwiach, XVII-wiecznym kościołem św. Jakuba i budynkiem Banca Giuratale zajętym przez instytucje rządowe. Nad It-Tokk góruje monumentalny, obficie zdobiony budynek bazyliki św. Jerzego oraz zabytkowy kościół św. Jakuba. Spacer po mieście chociaż nie zajmuje zbyt wiele czasu, obrazuje niezwykły koloryt i indywidualny charakter Wyspy Gozo, która mimo wszystko różni się od Malty.

Calypso’Cave – miejsce, którego nie powinno się pominąć w trakcie pobytu na Gozo. Właśnie tam nimfa Kalipso więziła Odyseusza przez siedem lat i chociaż sama grota może rozczarować warto tam pojechać ze względu na przepiękne widoki. Klimat samego miejsca pobudza jednak turystyczną wyobraźnię i sprawia, że po powrocie można opowiedzieć znajomym o spotkaniu „oko w oko” z mitycznymi bohaterami.

Azure Window – kolejne miejsce, z którego słynie Gozo to Błękitne Okno, czyli imponująca formacja w kształcie łuku, zdobiąca większość widokówek z wyspy. Skała swoim kształtem przypomina wysuniętą w morze arkadę i najkorzystniej wygląda z poziomu wody. Opływając skałę dookoła warto rozglądać się po malowniczych klifach, w strukturze których można podobno ujrzeć „ludzką twarz” lub „kamiennego krokodyla” wypoczywającego na skraju urwiska. Interesująca jest także pobliska Fungus Rock – malownicza skała, której nazwa pochodzi od grzybów zbieranych przed wiekami przez krzyżaków.

Gharb – na Gozo nie ma zbyt wielu miejscowości, dlatego dla poznania wyspiarskiej architektury warto udać się do niewielkiej wioski z bielonymi domami ozdobionymi rzeźbionymi balkonami i barokowym kościołem zachwycającym kwiecistą ornamentyką.

Ta’Pinu – miejsce pielgrzymkowe mieszkańców Gozo i Malty, w którym wzniesiono neoromańskie sanktuarium. W świątyni można między innymi obejrzeć dary złożone przez marynarzy ocalałych w katastrofach morskich oraz poznać lokalne obrzędy religijne podczas zwiedzania marmurowych stacji Drogi Krzyżowej z postaciami naturalnej wielkości.

Ggantija – stanowisko archeologiczne na obrzeżach wsi Xaghra, z którego można podziwiać wspaniałą panoramę Gozo. Wykopaliska pochodzą z 3600-3000 r. p.n.e. i uchodzą za najstarsze na świecie budowle wzniesione ludzką ręką. Dwie świątynie otoczone masywną ścianą zbudowaną z olbrzymich megalitów potrafią na turystach zrobić wrażenie.

Sannat – atrakcją niewielkiej miejscowości jest zabytkowy kościół św. Małgorzaty z bliźniaczymi dzwonnicami oraz okoliczne klify sięgające wysokości 200 m.

Wyspa Comino – ostoja ciszy i spokoju pozbawiona zieleni i mieszkańców, ale piękna, surowa, z zapierającymi dech w piersiach widokami na błękit morza. Wielu turystów wypożycza łodzie i płynie na wysepkę, by kąpać się w przeźroczystej wodzie i nurkować do podwodnych raf koralowych.

Kiedy najlepiej lecieć na Maltę?
Dzięki łagodnemu, podzwrotnikowemu i śródziemnomorskiemu klimatowi na Malcie przez cały rok panują warunki sprzyjające podróżowaniu, a sezon turystyczny twa tam na okrągło. Lato jest słoneczne i gorące, temperatury powietrza oscylują w granicach 25-26°C, sięgając w lipcu i sierpniu powyżej 30°, natomiast w zimie (styczeń i luty) spadają do zaledwie 13° przyciągając turystów uciekających przed mrozami. W grudniu i styczniu przeważnie występuje najwięcej opadów, dlatego w tych miesiącach na wyspie pojawia się mniej turystów niż w innych okresach, niemniej wtedy ceny są znacznie niższe i za przyzwoitą kwotę można znaleźć najkorzystniejsze oferty noclegowe. Turyści z Polski najchętniej wybierają się na Maltę w maju lub wczesną jesienią, kiedy temperatury w kraju nie są jeszcze wysokie, natomiast morze u wybrzeży Malty kusi najlepszą temperaturą do kąpieli.

Jaka waluta obowiązuje na Malcie i jakie są orientacyjne ceny?
Walutą Malty jest euro (EUR), 1 EUR = 100 centów. Ceny nie są przerażające, niemniej po przeliczeniu na złotówki za podstawowe produkty trzeba zapłacić nieco więcej, zwłaszcza jeżeli chodzi o posiłki w restauracjach.

Gdzie i jakie pamiątki kupić na Malcie?
Głównymi pamiątkami, które turyści przywożą z Malty, są wyroby tradycyjnego rzemiosła. Turystycznym uznaniem cieszą się przedmioty wykonane z mosiądzu i żelaza oraz ceramika charakteryzująca się barwnym wzornictwem z dominującym kolorem brązowym i niebieskim. W zakątkach Valletty można znaleźć niewielkie sklepiki ze szklanymi wyrobami, które dzięki eleganckiemu wyglądowi i pięknemu zabarwieniu z pewnością ozdobią wakacyjną półkę z pamiątkami. Na Malcie znajduje się wiele zakładów jubilerskich, więc szczególnie panie będą mogły zwracać uwagą na witryny sklepów z biżuterią, natomiast panowie nie pogardzą butelką dobrego wina Lachryma Vitis. Na targowiskach warto rozglądnąć się za misternie wykonanymi koronkami i tkaninami z imponującą ilością wzorów i umiarkowaną ceną.

Jednym z ciekawszych miejsc na zakup pamiątek jest plac w Ta’qali. Często zaglądają tam całe wycieczki turystyczne, a po przyzwoitych cenach można kupić wyroby rozmaitego rzemiosła. Turyści zaglądają równie często na jedno z największych maltańskich targowisk w Kalkara oraz na główną ulicę handlową Triq-il-Repubblika w Valletcie. Dobrym miejscem do zrobienia zakupów w stolicy jest pchli targ odbywający się przeważnie w niedzielę nieopodal City Gate oraz targowiska na Merchants Street. Podczas zwiedzania wyspy Gozo można zajrzeć do Gozo Citadel Centre na targi rzemiosła artystycznego lub do centrum rzemieślniczego Ta’Dbiegi Crafts Village.

Jaki czas obowiązuje na Malcie?
Na Malcie jest taki sam czas jak w Polsce.

Jak poruszać się po Malcie?
Malta charakteryzuje się tym, że transport publiczny oferuje wysoką jakość usług za rozsądną ceną. Stolica wyspy – Valletta, ma dobre połącznia z najważniejszymi kurortami, tym bardziej że odległość między nimi jest niewielka i kursuje komunikacje miejska. Główna droga prowadzi przez poszczególne kurorty, wzdłuż wybrzeża i dociera najczęściej do najważniejszych miejsc bardziej turystycznej, wschodniej części wyspy.

Ceny za wynajem auta nie odbiegają od opłat w innych krajach. Należy pamiętać, że na Malcie obowiązuje ruch lewostronny, polskie i międzynarodowe prawo jazdy jest akceptowane i żeby wypożyczyć auto trzeba mieć ukończone 25 lat, natomiast kierowcy po 21 roku życia muszą dodatkowo opłacić pełne ubezpieczenie.

Turyści wypoczywający na Malcie często wybierają się na sąsiednią wyspę Gozo. W sezonie między wyspami latają helikoptery, a także bardzo często kursują tanie promy. Najlepszym sposobem na poznanie Malty jest wycieczka statkiem wokół wyspy, zarówno większą jednostką, jak i mniejszą łodzią lub jachtem, który można wynająć w większych marinach. Najwięcej jednostek wychodzi w morze z portu Sliema. Warto również pomyśleć o zorganizowaniu indywidualnej wyprawy szybkimi łodziami motorowymi na Gozo lub Comino

Jakie plaże są na Malcie?
Chociaż wybrzeże Malty jest skaliste, a linia brzegowa poszarpana, jednymi z piękniejszych miejsc kąpielowych na wyspie są trzy plaże zlokalizowane nieopodal Ghajn Tuffieha. Są to piaszczyste odcinki, z których najszersza jest plaża Golden Bay – jedna z niewielu szerokich i piaszczystych plaż na północno-zachodnim wybrzeżu Malty; z kolei bardziej kameralne są piaszczyste Ghajn Tuffieha Bay i Gnejna Bay położone bardziej na południe od Ghjan. Najdłuższą plażą na Malcie i najtłumniej obleganą jest Mellieha Bay w pobliżu miejscowości o tej samej nazwie. Dzięki łagodnemu zejściu do wody plażę wybierają najczęściej rodziny z dziećmi. Niewielka, piaszczysta plaża St. George’s Bay znajduje się w centrum turystycznym Malty, z kolei najciekawszą plażą na południowo-wschodnim krańcu wyspy jest St. Thomas Bay w pobliżu Marsascala. Niewielkie plażyczki z drobnym piaskiem można znaleźć również w St. Julian's.

Przy hotelach wyższej kategorii lub w wybranych kurortach plaża jest usypywana sztucznie lub znacznie różni się od typowych plaż miejskich, dlatego wybierając kurort i hotel warto upewnić się do jakiej plaży będziemy mieli dostęp.

Jakie są ograniczenia celne na Malcie?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić: do 800 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 10 l spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa.

Jakie dokumenty potrzebne są w razie konieczności skorzystania z służby zdrowia na Malcie?
Publiczna służba zdrowia jest na Malcie bezpłatna w podstawowym zakresie, o ile posiadamy wydaną przez NFZ Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), o którą należy postarać się przed wyjazdem. Nie obowiązuje ona jednak w przypadku prywatnych wizyt i szpitali niepaństwowych, gdzie należy mieć dodatkowe ubezpieczenie lub samemu opłacić leczenie. W zależności od ubezpieczyciela podawane są przed wyjazdem dane firm współpracujących, do których należy się zwrócić w razie konieczności skorzystania z prywatnej pomocy lekarskiej.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane i nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, niemniej przed wyjazdem warto sprawdzić czy szczepienia nie są zalecane sezonowo.

Dokumentem uprawniającym do wjazdu i wyjazdu z Malty tak jak i innych krajów Unii Europejskiej jest dowód osobisty lub paszport. Na terenie Malty bez wizy można przebywać 90 dni, a okres ważności paszportu nie może być krótszy niż dozwolony czas pobytu. Turyści nie podlegają obowiązkowi meldunkowemu.

Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie MSZ: www.msz.gov.pl

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Valletta
Malta, Valletta, 60, South Street, VLT 1103
Tel.: +3562 12 44 306 Faks: +3562 12 33 093
info@wjpe.com